Wiklina – podstawowe informacje

Wiklina – podstawowe informacje

Wiklina to materiał, który od wieków służy ludzkości w różnych celach – od tworzenia mebli, po przedmioty codziennego użytku i dekoracje. Jej naturalne, organiczne właściwości sprawiają, że wiklina cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, zarówno w tradycyjnych, jak i nowoczesnych aranżacjach wnętrz.

Wiklina to elastyczna gałąź wierzby, której właściwości pozwalają na łatwe gięcie i formowanie w różne kształty. Jej historia sięga starożytności, kiedy to wiklina była wykorzystywana przez rzemieślników do wyrobu koszy, wózków czy mebli.

W Polsce tradycja plecionkarstwa sięga średniowiecza, a zawód plecionkarza był bardzo ceniony. Na przestrzeni wieków techniki plecionkarskie rozwijały się, a wiklina stała się integralną częścią zarówno życia codziennego, jak i dekoracyjnego.

Historia wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem: Tradycja, która przetrwała wieki

Rudnik nad Sanem, niewielkie miasteczko położone w województwie podkarpackim, ma długą i bogatą historię związaną z wytwarzaniem wyrobów wiklinowych. To miejsce, które od wieków słynie z tradycji wikliniarskich, przyciągając turystów i rzemieślników z różnych zakątków świata. Jednak początki tej wyjątkowej branży sięgają XIX wieku, a za jej początek odpowiada postać, która na zawsze wpisała się w historię Rudnika – Ferdynand Hompesh.

Dostrzegł on ogromny potencjał w wiklinie rosnącej wzdłuż Sanu, rozpoczął organizowanie pracy, szkolenie rzemieślników i tworzenie nowych technologii w produkcji. Już wtedy zaczęły powstawać pierwsze wytwórnie wikliny, które produkowały szeroką gamę produktów – od koszy, przez meble, po ozdoby. To właśnie Hompesh przyczynił się do rozwoju wikliniarstwa, które wkrótce stało się jednym z głównych źródeł utrzymania mieszkańców Rudnika nad Sanem.

 

Jak uprawia się wiklinę

Wiklina jest rośliną, która najlepiej rośnie w miejscach o specyficznych warunkach klimatycznych i glebowych. Aby wiklina miała idealne warunki do wzrostu, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

 Słońce i wilgoć: Wiklina uwielbia słońce, ale równie ważne jest, aby miała dostęp do dużej ilości wody. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych, np. w pobliżu rzek, jezior, stawów czy innych zbiorników wodnych.

Gleba: Idealna gleba dla wikliny to żyzna, przepuszczalna, lekko kwaśna lub neutralna. Gleba powinna być dobrze napowietrzona, aby korzenie miały łatwy dostęp do tlenu.

 

 

Sadzenie wikliny

Jeden z najpopularniejszych sposobów sadzenia wikliny, zwłaszcza w tradycyjnych uprawach wikliniarskich to sztubry, znane również jako „krótkie sadzonki” lub „pędy”) to specjalnie przygotowane fragmenty wierzby, które służą do rozmnażania wikliny

Kiedy zbierać wiklinę?

Zbiory wikliny odbywają się najczęściej raz do roku, zazwyczaj w okresie jesieni lub wczesnej zimy, po zakończeniu wegetacji roślin. Idealnym czasem na cięcie wierzby jest okres październik-listopad, kiedy pędy wikliny osiągają pełną dojrzałość i są odpowiednio twarde, a ich elastyczność jest wciąż zachowana. Ważne jest, aby przeprowadzić zbiór przed wystąpieniem mrozów, ponieważ niskie temperatury mogą uszkodzić młodsze pędy.

 

Kolejnym etapem przygotowania wikliny do wyplatania jest gotowanie pędów wiklinowych a następnie ich korowanie.

Na koniec sortuje się wiklinę pod względem jej grubości i długości.

Ponieważ do różnych elementów wyrobów wikliniarskich najlepiej pasują pędy o różnych rozmiarach.

 

 

 

Pędy należy podzielić na:

• Pędy grube – idealne na ramy, boki i większe elementy.
• Pędy cienkie – stosowane do wypełniania i detali.
• Pędy średniej grubości – używane do podstawowych elementów wyrobów, np. dna kosza.

 

Do przygotowania niektórych wyrobów z wikliny używa się wikliny tak zwanej nie korowanej (zielonej). Wiklina niekorowana to pędy wierzby, które nie zostały poddane procesowi korowania, czyli usuwania cienkiej warstwy kory, która otacza pędy wikliny. Dzięki temu, wiklina niekorowana zachowuje swoją naturalną strukturę i teksturę, co czyni ją wyjątkowym materiałem w rękach wikliniarzy.

 

Innym rodzajem przygotowania wikliny do wyplata jest jej zaparzanie-parzenie

Wiklina parzona to rodzaj wikliny, która została poddana specjalnemu procesowi obróbki cieplnej – parzeniu. Proces ten polega na poddaniu pędów wikliny działaniu gorącej pary wodnej, co ma na celu zmiękczenie materiału, nadanie mu elastyczności oraz poprawienie jego trwałości.

 

Ekologiczne Zalety Wikliny

Wiklina to materiał, który jest w pełni ekologiczny. W przeciwieństwie do tworzyw sztucznych, wiklina jest biodegradowalna, co oznacza, że po zakończeniu użytkowania nie stanowi zagrożenia dla środowiska. Uprawa wierzby wiklinowej jest również korzystna dla ekosystemu – wierzby są roślinami, które wchłaniają duże ilości dwutlenku węgla i poprawiają jakość gleby. Ponadto proces produkcji wyrobów wikliniarskich nie wiąże się z dużymi emisjami spalin, co czyni ją bardziej ekologiczną niż wiele innych materiałów.

Wiklina to materiał o bogatej historii i szerokim zastosowaniu. Jej ekologiczne właściwości, wyjątkowa elastyczność i piękno sprawiają, że jest ceniona zarówno przez rzemieślników, jak i osoby szukające oryginalnych, naturalnych elementów do swojego domu. Kosze, meble czy dekoracje wiklinowe to doskonały wybór dla każdego, kto chce dodać swojemu wnętrzu niepowtarzalnego charakteru, jednocześnie dbając o środowisko.

Wiklinowe produkty to również świetny sposób na upcycling – można je łatwo przekształcać, łączyć z innymi materiałami, tworząc w ten sposób coś zupełnie nowego. Sztuka plecionkarstwa wciąż ma wiele do zaoferowania i może stanowić inspirację do tworzenia pięknych, ręcznie robionych przedmiotów, które przetrwają wiele lat.

Zatem, jeśli jeszcze nie wprowadziłeś wikliny do swojego domu – warto rozważyć ten krok. Możliwości są niemal nieskończone!